سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل چیست و چرا در دوران بارداری انجام می‌شود؟

سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل (Biophysical Profile - BPP) یکی از دقیق‌ترین روش‌های پایش سلامت جنین در سه‌ماهه سوم بارداری است که با استفاده از ترکیبی از اولتراسوند و تست بدون استرس (NST) انجام می‌شود. این آزمون برای شناسایی مشکلات احتمالی در رشد و عملکرد جنین، بررسی اکسیژن‌رسانی و ارزیابی نیاز به مداخله پزشکی به‌کار می‌رود و پنج فاکتور حیاتی در مورد وضعیت جنین را ارزیابی می‌کند:
حرکات عمومی جنین: حرکت اندام‌ها و تنه جنین نشانه‌ای از رشد عصبی و عضلانی سالم است. در این تست انتظار می‌رود حداقل سه حرکت مشخص در بازه‌ی زمانی مشخص دیده شود.
تنفس جنین: مشاهده حرکات تنفسی دیافراگم جنین به مدت حداقل 30 ثانیه طی بررسی نشان‌دهنده عملکرد طبیعی مغز و مراکز تنفسی است.
تون عضلانی: انعطاف‌پذیری و باز و بسته کردن اندام‌ها نشان‌دهنده سلامت سیستم عصبی مرکزی است.
حجم مایع آمنیوتیک (AFI): این پارامتر بر اساس اندازه‌گیری عمق بزرگ‌ترین پاکه مایع بدون بند ناف یا اندام جنین بررسی می‌شود و نشان‌دهنده عملکرد کلیه‌ها و سطح اکسیژن‌رسانی است.
واکنش ضربان قلب جنین به حرکت (NST): این قسمت با استفاده از مانیتورینگ الکترونیکی انجام می‌شود تا مشخص شود ضربان قلب جنین به محرک‌ها چگونه پاسخ می‌دهد.

BPP معمولاً در هفته‌های 32 تا 42 بارداری انجام می‌شود، هرچند در شرایط خاص ممکن است زودتر نیز انجام گیرد. مواردی که پزشک ممکن است انجام این تست را توصیه کند، عبارتند از:
بارداری پرخطر (مانند فشار خون بارداری، دیابت بارداری، بیماری‌های مزمن مادر)
کاهش حرکات جنین یا عدم احساس حرکت توسط مادر
نتایج غیرطبیعی در تست‌های غربالگری یا سونوگرافی‌های قبلی
سابقه مرده‌زایی در بارداری‌های قبلی
سن بالای مادر یا چندقلویی
در صورت نیاز به انجام تست BPP یا سایر سونوگرافی‌های تخصصی دوران بارداری، کلینیک دکتر آلاله رجب‌زاده با ارائه خدمات دقیق و استاندارد، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای انجام سونوگرافی بارداری در لاهیجان به‌شمار می‌رود.

هر کدام از این پنج پارامتر، بازتابی از عملکرد یک یا چند سیستم حیاتی در بدن جنین هستند و به‌نوعی وضعیت اکسیژن‌رسانی، رشد عصبی-عضلانی و فعالیت کلیوی او را نشان می‌دهند. در واقع، این معیارها همانند پنجره‌ای به درون رحم عمل می‌کنند و اطلاعاتی درباره عملکرد مغز، عضلات، کلیه‌ها و ریه‌های جنین در اختیار پزشک قرار می‌دهند.

حرکات جنین

کاهش یا توقف حرکت می‌تواند نشانه‌ای از افت سطح اکسیژن‌رسانی به مغز باشد. این علامت معمولاً در مراحل اولیه اختلال عملکرد دیده می‌شود و می‌تواند زنگ خطری برای هیپوکسی جنین باشد.

تنفس جنینی

حرکات تنفسی نشان‌دهنده سلامت مراکز عصبی مغز است. این عملکرد در شرایط استرس جنینی سریع‌تر مختل می‌شود و از این رو، یک شاخص حساس و زودهنگام محسوب می‌گردد.

تون عضلانی

حرکات انعکاسی مانند خم کردن و باز کردن اندام‌ها یا مشت کردن دست‌ها، علامت پایداری عملکرد نورولوژیک و تغذیه مناسب عضلات است. کاهش تون معمولاً در مراحل پیشرفته هیپوکسی دیده می‌شود.

مایع آمنیوتیک

مقدار مایع اطراف جنین رابطه مستقیم با عملکرد کلیه‌ها دارد و همچنین به‌طور غیرمستقیم وضعیت خون‌رسانی جفت را نشان می‌دهد. کاهش قابل توجه آن ممکن است نشان‌دهنده اختلالات مزمن در اکسیژن‌رسانی باشد و در تصمیم‌گیری برای زایمان مؤثر است.

واکنش ضربان قلب به حرکت (NST)

این واکنش یکی از آخرین پارامترهایی است که در پاسخ به هیپوکسی مختل می‌شود. اگر پاسخ‌ها کند، متناوب یا بدون تغییر باشند، باید هشدار داد و بررسی دقیق‌تری صورت گیرد.

ارزیابی این پنج عامل، به پزشک اجازه می‌دهد تا دیدی کامل از وضعیت سلامت جنین داشته باشد و در صورت لزوم، اقدامات درمانی یا تصمیم به زایمان زودهنگام را با اطمینان بیشتری انجام دهد.

نتایج تست بیوفیزیکال پروفایل به صورت مجموع امتیازهای پنج پارامتر بررسی‌شده ارائه می‌شود و به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت فعلی سلامت جنین را ارزیابی کند. این امتیازها همچنین نقش مهمی در تصمیم‌گیری درباره ادامه بارداری یا لزوم مداخلات پزشکی دارند. هر پارامتر نمره‌ای بین صفر تا دو دریافت می‌کند و نمره نهایی از مجموع آن‌ها عددی بین 0 تا 10 خواهد بود.

نمره 8 تا 10

این وضعیت ایده‌آل محسوب می‌شود و نشان‌دهنده این است که جنین در شرایط مناسبی از نظر اکسیژن‌رسانی و عملکرد ارگان‌ها قرار دارد. در این حالت معمولاً نیازی به اقدامات فوری وجود ندارد و مادر می‌تواند طبق برنامه قبلی تحت مراقبت قرار گیرد.

نمره 6

این عدد به‌عنوان نمره مرزی شناخته می‌شود. در این وضعیت، احتمال وجود اختلال خفیف در یکی از سیستم‌های حیاتی جنین وجود دارد. پزشک ممکن است توصیه کند که تست در مدت زمان کوتاهی (معمولاً طی 24 ساعت) تکرار شود یا از روش‌های تصویربرداری مکمل مانند داپلر عروق بند ناف و جفت برای بررسی دقیق‌تر استفاده گردد. در برخی موارد، اگر بارداری به هفته‌های پایانی نزدیک باشد، ختم بارداری در نظر گرفته می‌شود.

نمره 4 یا کمتر

این نمره نگران‌کننده است و معمولاً نشان‌دهنده این است که جنین در شرایط هیپوکسی یا کمبود اکسیژن قرار دارد و عملکرد اندام‌های حیاتی او ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته باشد. در این شرایط، معمولاً بیمار بستری شده و اقدامات فوری مانند زایمان القایی یا سزارین برای نجات جان جنین در نظر گرفته می‌شود. به‌ویژه اگر سن بارداری بالاتر از 34 هفته باشد، معمولاً بلافاصله ختم بارداری توصیه می‌شود.

به‌طور کلی، تفسیر نمرات BPP باید در بستر وضعیت بالینی مادر، سن بارداری، سوابق بیماری و نتایج سایر آزمایش‌ها انجام گیرد. این تست به‌تنهایی تعیین‌کننده همه تصمیمات نیست، اما یکی از مهم‌ترین روش ها برای مراقبت پیشرفته از سلامت جنین به‌شمار می‌رود.

مزایا

ترکیبی بودن تست موجب افزایش دقت آن می‌شود.
بدون درد و ایمن برای مادر و جنین است.
اطلاعات ارزشمندی در مورد رشد، عملکرد کلیه‌ها، مغز و تنفس جنین ارائه می‌دهد.
به پزشک در تصمیم‌گیری در مورد ادامه بارداری یا زایمان کمک می‌کند.

محدودیت‌ها و احتیاطات

BPP ممکن است در مواردی که جنین خواب است یا مادر داروهای آرام‌بخش مصرف کرده باشد نتایج کاذب داشته باشد.
تفسیر نتایج باید توسط پزشک متخصص زنان یا پریناتولوژیست انجام گیرد.
در صورت نتایج مشکوک، از تست‌های مکمل مانند داپلر عروق جفت و بند ناف استفاده می‌شود.

سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل نه‌تنها یکی از دقیق‌ترین تست های پایش سلامت جنین در دوران بارداری است، بلکه به‌واسطه‌ ترکیب چندین شاخص مهم فیزیولوژیک، دیدی همه‌جانبه و علمی از وضعیت جنین ارائه می‌دهد. این تست به‌ویژه در بارداری‌های پرخطر، کاهش حرکات جنین یا وجود سابقه نگران‌کننده، می‌تواند نقش مهمی در تشخیص زودهنگام مشکلات و جلوگیری از عواقب ناگوار ایفا کند. با انجام به‌موقع این بررسی و تفسیر صحیح نتایج آن توسط تیم درمانی متخصص، می‌توان مسیر بارداری را با آرامش، اطمینان و برنامه‌ریزی بهتر پیش برد.
دکتر آلاله رجب‌زاده بهترین متخصص رادیولوژی و سونوگرافی در رودسر، با استفاده از تجهیزات پیشرفته و رویکردی دقیق، خدمات سونوگرافی بارداری را با دقت بالا و توجه کامل به سلامت مادر و جنین ارائه می‌دهد. برای رزرو نوبت، کافیست روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید و یا با شماره 01342638279 تماس بگیرید.

منابع
hopkinsmedicine
my.clevelandclinic