سونوگرافی داپلر و معمولی چه تفاوتی در بررسی جفت و بند ناف دارند؟

سلامت جفت و بندناف نقش حیاتی در رشد و بقای جنین دارد و کوچکترین اختلال در عملکرد این ساختارها می‌تواند پیامدهای جدی برای بارداری به همراه داشته باشد. سونوگرافی به‌عنوان یکی از دقیق‌ترین و بی‌خطرترین روش‌های تصویربرداری دوران بارداری، به پزشکان کمک می‌کند تا این ساختارها را از دو منظر مختلف بررسی کنند: از یک سو بررسی شکل و موقعیت آن‌ها از طریق سونوگرافی معمولی و از سوی دیگر ارزیابی کیفیت خونرسانی از طریق سونوگرافی داپلر. شناخت تفاوت‌های عملکردی این دو روش، پایه‌ای ضروری برای درک بهتر وضعیت بارداری و انتخاب روش مناسب در موقعیت‌های مختلف بالینی است.

برای انجام سونوگرافی بارداری در رودسر با دقت بالا، کلینیک دکتر آلاله رجب زاده بهترین مرکز انتخابی است که با استفاده از تجهیزات پیشرفته، تمامی جنبه‌های سلامتی جنین، از جمله وضعیت جفت و بندناف، را بررسی می‌کند.

سونوگرافی معمولی، یکی از رایج‌ترین روش‌های تصویربرداری در دوران بارداری است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری دو بعدی و زنده از ارگان‌های داخلی بدن به‌ویژه رحم، جنین، جفت و بندناف ارائه می‌دهد. این روش غیرتهاجمی، ایمن و بدون درد است و امکان مشاهده شکل ظاهری اندام‌ها را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

کاربردهای رایج

تعیین محل دقیق جفت: شناسایی موقعیت جفت (قدامی، خلفی، فوندال، پایین‌تنه) و بررسی احتمال جفت سرراهی یا نزدیک شدن بیش از حد به دهانه رحم که می‌تواند در روند زایمان اختلال ایجاد کند.
بررسی ساختار بافتی جفت: ارزیابی ضخامت، یکنواختی، کلسیفیکاسیون زودرس یا دیررس، و نواحی بافت مرده (انفارکتوس) جهت تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های جفت.
پایش مایع آمنیوتیک: اندازه‌گیری شاخص AFI برای تشخیص پلی‌هیدرآمنیوس (مایع زیاد) یا الیگوهیدرآمنیوس (مایع کم) که هردو بر رشد جنین و عملکرد جفت اثر می‌گذارند.
بررسی بندناف: مشاهده محل اتصال بندناف به جفت و جنین، شمارش دقیق عروق (۲ شریان و ۱ ورید)، بررسی جهت‌گیری، ضخامت و پیچ‌خوردگی‌های غیرطبیعی که ممکن است موجب اختلال در خونرسانی شود.
تشخیص ناهنجاری‌های بندناف: مشاهده گره‌های واقعی (که ممکن است خونرسانی را مختل کنند) یا گره‌های کاذب که به‌صورت طبیعی ظاهر می‌شوند اما خطری ندارند. همچنین وجود کیست در مسیر بندناف، خونریزی‌های خفیف در اطراف بندناف (زیرغشایی) یا برآمدگی‌های غیرمعمول که ممکن است نشانه‌ای از مشکل ساختاری باشند.
ارزیابی حرکات جنین و جفت: بررسی تحرک جفت در بارداری‌های بالای هفته ۳۰ و تعامل آن با حرکات جنین برای بررسی طبیعی بودن روند رشد.

محدودیت‌ها

با اینکه سونوگرافی معمولی روش بسیار خوبی برای بررسی شکل و ساختار جفت و بندناف است، اما نمی‌تواند جریان خون را در این نواحی به‌طور دقیق بررسی کند. در واقع، این روش قادر نیست میزان، سرعت یا الگوی جریان خون را در عروق حیاتی اندازه‌گیری کند. به همین دلیل، اطلاعاتی درباره فشار خون، مقاومت عروقی یا تبادلات حیاتی بین مادر و جنین به دست نمی‌دهد. در مواردی که نیاز به بررسی عملکردی جفت و بندناف وجود دارد، استفاده از سونوگرافی داپلر به عنوان یک ابزار مکمل، بسیار ضروری و راه‌گشاست.

سونوگرافی داپلر با استفاده از تغییر فرکانس امواج صوتی که از گلبول‌های قرمز در حال حرکت بازتاب می‌شوند، جریان خون را در عروق اندازه‌گیری می‌کند. این روش به پزشک امکان مشاهده مستقیم سرعت، جهت و الگوی جریان خون را می‌دهد. برخلاف سونوگرافی معمولی که بیشتر به نمایش ساختارهای بدن می‌پردازد، سونوگرافی داپلر تمرکز اصلی خود را بر روی عملکرد جریان خون در عروق می‌گذارد. این نوع سونوگرافی معمولاً از هفته ۲۰ بارداری به بعد استفاده می‌شود و به‌ویژه در شرایطی که احتمال اختلال در خونرسانی وجود داشته باشد، کاربرد زیادی دارد.

کاربردها

بررسی جریان خون در شریان‌های رحمی مادر: در این بررسی، پزشک میزان مقاومت رگ‌های خونی رحم را ارزیابی می‌کند. اگر این مقاومت زیاد باشد، ممکن است نشانه‌ای از احتمال بروز پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) یا اختلال در رشد جنین باشد.
ارزیابی جریان در شریان بندناف (UA): این بررسی به پزشک کمک می‌کند تا میزان خون خروجی از جفت به سمت جنین را بسنجد. کاهش جریان در این شریان ممکن است نشانه‌ای از نارسایی عملکرد جفت باشد.
بررسی ورید بندناف (UV): این رگ، تنها مسیر رساندن خون اکسیژن‌دار از جفت به جنین است. هرگونه اختلال در جریان خون این ورید می‌تواند هشداری از کمبود اکسیژن یا استرس جنینی باشد.
تحلیل شاخص‌های جریان مانند RI، PI و نسبت S/D: این شاخص‌ها به ارزیابی مقاومت جریان خون در عروق کمک می‌کنند. تغییرات غیرطبیعی در آن‌ها ممکن است نشان‌دهنده وجود مشکلات در خونرسانی به جنین باشد.
بررسی جریان در شریان مغزی میانی جنین (MCA): اگر جریان خون در این رگ افزایش یابد، ممکن است جنین دچار کم‌خونی شده باشد. این بررسی در مواردی مثل ناسازگاری خونی مادر و جنین اهمیت ویژه دارد.
پایش جریان در مجرای وریدی (Ductus venosus): این رگ یکی از مسیرهای حیاتی جریان خون به قلب جنین است. بررسی آن می‌تواند مشکلات قلبی یا برخی بیماری‌های متابولیک جنین را در مراحل ابتدایی آشکار کند

مزایا

سونوگرافی داپلر این امکان را فراهم می‌کند که اختلالات خونرسانی به جفت و جنین خیلی زودتر از روش‌های معمول تشخیص داده شوند. این موضوع به پزشک کمک می‌کند تا در صورت وجود مشکلاتی مانند محدودیت رشد داخل‌رحمی (IUGR)، خیلی زود وارد عمل شده و روند رشد جنین را با دقت بیشتری تحت نظر بگیرد.
یکی دیگر از مزایای مهم داپلر این است که به پزشک امکان می‌دهد در شرایط پرخطر، با آگاهی کامل درباره زمان مناسب برای ختم بارداری تصمیم‌گیری کند تا از بروز عوارض جدی پیشگیری شود.
می‌تواند به خوبی نشان دهد که درمان‌هایی مانند داروهای کاهش فشار خون تا چه حد مؤثر بوده‌اند و آیا ادامه آن‌ها منطقی است یا نیاز به تغییر دارند.
در مادرانی که سابقه بیماری‌هایی مانند دیابت یا مشکلات قلبی دارند، استفاده از سونوگرافی داپلر کمک بزرگی در کاهش خطرات بارداری و افزایش ایمنی جنین و مادر خواهد بود.

محدودیت‌ها

برای انجام سونوگرافی داپلر، به دستگاه‌هایی با تکنولوژی پیشرفته‌تر و تنظیمات دقیق‌تری نسبت به سونوگرافی معمولی نیاز است.
هزینه این نوع سونوگرافی معمولاً بیشتر از سونوگرافی‌های معمولی است.
اگر در زمان نامناسب یا تحت شرایطی مثل حرکت زیاد جنین یا زاویه اشتباه پروب انجام شود، ممکن است نتایج نادرستی ارائه دهد که در تصمیم‌گیری‌های پزشکی تأثیرگذار باشد.

سونوگرافی داپلر معمولاً در شرایطی توصیه می‌شود که احتمال اختلال در خونرسانی به جنین یا جفت وجود داشته باشد. برخی از مهم‌ترین موارد عبارتند از:
کاهش رشد جنین نسبت به سن بارداری (IUGR): زمانی که اندازه جنین کوچک‌تر از حد انتظار باشد، داپلر می‌تواند نشان دهد آیا مشکل از خونرسانی جفتی است یا علت دیگری دارد.
سابقه پره‌اکلامپسی یا فشار خون بالا در بارداری: در بارداری‌هایی که مادر در گذشته یا در بارداری فعلی دچار فشار خون بالا بوده، ارزیابی عروق رحمی با داپلر می‌تواند به تشخیص زودهنگام خطرات کمک کند.
بارداری چندقلویی: چون در بارداری‌های دو یا چندقلویی، احتمال بروز مشکلاتی مانند انتقال نابرابر خون بین جنین‌ها وجود دارد، داپلر روش مناسبی برای پایش دقیق‌تر است.
سابقه مرده‌زایی: اگر مادری در بارداری‌های قبلی تجربه از دست دادن جنین داشته باشد، داپلر می‌تواند برای بررسی دقیق‌تر علل پنهان کمک‌کننده باشد.
کاهش حرکات جنین: اگر مادر کاهش قابل توجهی در حرکات جنین احساس کند، بررسی داپلر می‌تواند وضعیت خونرسانی به جنین را مشخص کند و از سلامت او اطمینان حاصل شود.
وجود بیماری‌های زمینه‌ای در مادر مانند دیابت، بیماری کلیوی یا قلبی: در این شرایط، داپلر می‌تواند به بررسی عملکرد جفت و پیش‌بینی خطرات احتمالی برای جنین کمک کند.

سونوگرافی معمولی و داپلر هر دو روش های حیاتی در بررسی سلامت جفت و بندناف هستند، اما اطلاعاتی که هرکدام ارائه می‌دهند با یکدیگر متفاوت است. سونوگرافی معمولی بیشتر برای نمایش ساختارهای داخلی کاربرد دارد، در حالی که سونوگرافی داپلر میزان و کیفیت خونرسانی در عروق را نشان می‌دهد.
استفاده ترکیبی از این دو روش می‌تواند دیدی کاملتر و دقیق‌تر در اختیار پزشک قرار دهد، به‌ویژه در بارداری‌های پرخطر یا مواردی که نگرانی درباره رشد یا سلامت جنین وجود دارد. در واقع، زمانی که شکل و عملکرد به‌طور همزمان بررسی شوند، می‌توان تصمیم‌های بالینی بهتری برای ادامه یا مدیریت بارداری اتخاذ کرد.
دکتر آلاله رجب‌زاده بهترین متخصص رادیولوژی و سونوگرافی در رودسر، با سال‌ها تجربه در حوزه تصویربرداری دوران بارداری، خدمات سونوگرافی معمولی و داپلر را با دقت بالا و مطابق با استانداردهای پزشکی ارائه می‌دهند. استفاده از دستگاه‌های به‌روز، همراه با توجه دقیق به سلامت مادر و جنین، باعث شده بسیاری از مراجعه‌کنندگان با آرامش خاطر از خدمات ایشان بهره‌مند شوند. برای رزرو وقت، کافی است روی دکمه دریافت نوبت کلیک کرده یا با شماره 01342638279 تماس بگیرید.

منابع
docube
my.clevelandclinic