در بارداری چند بار و در چه هفته‌هایی باید سونوگرافی انجام داد؟

در دوران بارداری، انجام تصویربرداری های منظم برای پیگیری سلامت مادر و جنین ضروری است. این تصویربرداری‌ها نه تنها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت رشد جنین را ارزیابی کنند، بلکه از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کنند. هر سونوگرافی در زمان‌های خاص بارداری انجام می‌شود و هر یک هدف خاصی دارد، از جمله تأیید بارداری داخل رحمی، بررسی ناهنجاری‌های جنینی، ارزیابی رشد جنین، و تعیین وضعیت جفت و مایع آمنیوتیک. انجام تصویربرداری‌های دقیق و به موقع می‌تواند به شناسایی مشکلاتی همچون نقایص مادرزادی، اختلالات کروموزومی، یا مشکلات مربوط به جفت و جریان خون کمک کند. مراکز معتبر مانند کلینیک دکتر آلاله رجب‌زاده، بهترین مرکز سونوگرافی بارداری در رودسر با ارائه خدمات دقیق و مطابق با استانداردهای پزشکی، این امکان را برای مادران فراهم می‌کنند.

سونوگرافی اولیه (هفته ۶ تا ۸)

معمولاً در هفته‌های ابتدایی بارداری (۶ تا ۸ هفته) انجام می‌شود که برای تأیید بارداری داخل رحمی و بررسی وضعیت جنین بسیار مهم است. همچنین، پزشک می‌تواند ضربان قلب جنین را بررسی کند و در صورتی که چندقلو بودن بارداری مطرح باشد، تعداد جنین‌ها نیز مشخص می‌شود.
انجام آن برای تعیین تاریخ دقیق زایمان و ارزیابی احتمال سقط یا بارداری خارج از رحم ضروری است.

غربالگری NT (هفته ۱۱ تا ۱۳)

غربالگری NT که در هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود، برای بررسی شفافیت پشت گردن جنین است. این تست یکی از روش‌های اولیه برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون است که پزشک با اندازه‌گیری ضخامت لایه مایع در پشت گردن جنین به شانس ابتلا به ناهنجاری‌ها پی می‌برد.
این تست معمولاً به همراه آزمایش خون انجام می‌شود تا شانس ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی دقیق‌تر بررسی شود.

سونوگرافی آنومالی (هفته ۱۸ تا ۲۰)

در هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود و یکی از مهم‌ترین بررسی ها در دوران بارداری است که به‌منظور بررسی ساختارهای آناتومیک جنین انجام می‌شود و پزشک می‌تواند از آن برای شناسایی نقص‌های مادرزادی و مشکلات احتمالی مانند نقص در قلب، مغز، ستون فقرات، و اندام‌های داخلی استفاده کند.
این تست به‌ویژه در بارداری‌هایی که سابقه ناهنجاری‌های ژنتیکی دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

ارزیابی رشد جنین (هفته ۲۸ تا ۳۲)

در این بازه زمانی، وضعیت رشد جنین، جفت و میزان مایع آمنیوتیک بررسی می‌شود. پزشک وزن جنین را تخمین زده و در صورت مشاهده اختلال در رشد یا تغییر میزان مایع، اقدامات لازم را انجام می‌دهد. این ارزیابی به خصوص در بارداری‌های پرخطر مانند فشار خون بالا یا دیابت بارداری اهمیت دارد.

بررسی جریان خون؛ داپلر (هفته ۲۸ به بعد)

داپلر برای بررسی جریان خون در بند ناف و عملکرد جفت انجام می‌شود. این تست به‌ویژه در بارداری‌های پرخطر که احتمال اختلال در جریان خون وجود دارد، مانند بارداری‌های ناشی از فشار خون بالا، دیابت بارداری یا رشد آهسته جنین، ضروری است.
این تست در بارداری‌هایی که جنین دارای محدودیت رشد است، انجام می‌شود.

بیوفیزیکال BPP (هفته ۳۲ به بعد)

سونوگرافی بیوفیزیکال یا BPP برای ارزیابی سلامت جنین انجام می‌شود. این تست معمولاً پس از هفته ۳۲ ، به ویژه در حاملگی های پرخطر یا در صورت مشکوک بودن به مشکلات جنین، توصیه می‌شود و ترکیبی از ارزیابی‌های مختلف است که شامل اندازه‌گیری میزان مایع آمنیوتیک، بررسی حرکات جنین، بررسی تنفس جنین، ارزیابی تون عضلانی و همچنین ثبت ضربان قلب جنین (با استفاده از تست NST) می‌شود. این تست به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت جنین را از جنبه‌های مختلف بررسی کند و در صورت وجود هرگونه مشکل، اقدامات مناسب را انجام دهد. سونوگرافی بیوفیزیکال به‌ویژه در حاملگی هایی که جنین دچار محدودیت رشد است یا مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری یا اختلالات جفت مطرح است، ضروری می باشد تا از سلامت جنین اطمینان حاصل شود و تصمیمات به موقع گرفته شود.

ارزیابی نهایی (هفته ۳۶ تا ۴۰)

در اواخر بارداری، معمولاً برای بررسی وضعیت قرارگیری جنین، تخمین وزن نهایی جنین و آماده‌سازی برای زایمان انجام می‌شود. پزشک می‌تواند وضعیت جفت و مایع آمنیوتیک را نیز بررسی کند تا از بروز مشکلاتی مانند افت فشار یا عوارض در حین زایمان جلوگیری شود.
برای شناسایی مشکلاتی مانند قرارگیری جنین (مثل پا به پایین) یا اختلالات دیگر که ممکن است نیاز به سزارین داشته باشد، ضروری است.

در برخی شرایط خاص که ریسک بارداری افزایش می‌یابد یا مشکلاتی در سلامت مادر یا جنین وجود دارد، پزشک ممکن است سونوگرافی بیشتری را تجویز کند تا بتواند روند رشد و سلامت جنین را با دقت بیشتری زیر نظر داشته باشد و در صورت بروز هرگونه مشکل، به موقع اقدام لازم را انجام دهد. این شرایط شامل موارد زیر است:

بارداری‌های چندقلویی

در بارداری دوقلو، سه قلو یا بیشتر، نیاز به پایش دقیق‌تر جنین‌ها وجود دارد زیرا ریسک‌های مختلف مانند زایمان زودرس، وزن پایین جنین و مشکلات رشد بیشتر است. در این حالت، بررسی ها ممکن است به صورت منظم‌تر و با فواصل کوتاه‌تر انجام شود.

وجود بیماری‌های مزمن مادر

بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری، فشارخون بالا، مشکلات تیروئیدی یا سایر اختلالات مزمن، می‌توانند بر رشد جنین تأثیر بگذارند. در این موارد، پزشک با ارزیابی ‌های مکرر رشد و وضعیت جنین را بررسی می‌کند تا هرگونه ناهنجاری یا عارضه به موقع شناسایی شود.

مشکلات مربوط به رشد جنین یا مایع آمنیوتیک

اگر در بررسی های قبلی مشخص شود که رشد جنین کمتر از حد طبیعی است یا میزان مایع آمنیوتیک کم یا زیاد شده باشد، نیاز به پیگیری های منظم‌تر وجود دارد تا وضعیت جنین و رحم تحت کنترل باشد.

وجود ناهنجاری‌های مشکوک در بررسی های قبلی

گاهی ممکن است در سونوگرافی های قبلی، مواردی دیده شود که نیاز به بررسی‌های تکمیلی و بیشتر دارد. در این صورت پزشک ممکن است با تجویز ارزیابی های تخصصی تر، علت مشکل را پیدا کند و روند مراقبت را تنظیم کند.

بروز علائم غیرطبیعی در مادر یا جنین

علائمی مانند درد شدید شکم، خونریزی، کاهش حرکات جنین یا سایر علائم غیرعادی می‌تواند نیازمند انجام فوری و مکرر سونوگرافی باشد تا وضعیت سلامت مادر و جنین به خوبی ارزیابی شود.

در مجموع، در این شرایط خاص معمولاً از هفته ۲۸ به بعد، پزشک ممکن است هر ۲ تا ۳ هفته یکبار سونوگرافی انجام دهد تا رشد، سلامت و وضعیت جنین و جفت را به دقت بررسی کند و بهترین تصمیمات پزشکی اتخاذ شود.

مادران باردار باید به چند نکته مهم توجه کنند تا دوران بارداری سالم‌تر و بی‌دغدغه‌تری داشته باشند:
پیروی از دستورات پزشک متخصص: هر بارداری ویژگی‌های خاص خود را دارد و برنامه مراقبتی هر مادر ممکن است متفاوت باشد. بنابراین مهم‌ترین اصل این است که همیشه طبق توصیه‌های پزشک خود عمل کنید و جلسات معاینات و بررسی‌ها را به موقع انجام دهید.
اجتناب از انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های غیرضروری: هرچند روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی بی‌خطر هستند، اما انجام بیش از حد و بدون تجویز پزشک می‌تواند بیهوده باشد و از نظر روانی مادر را مضطرب کند. بنابراین فقط زمانی که نیاز است و پزشک صلاح می‌داند، اقدام به انجام این بررسی‌ها کنید.
توجه به تغییرات بدن و علائم هشداردهنده در دوران بارداری، بدن مادر تغییرات زیادی می‌کند. در صورت بروز علائمی مانند درد شدید، خونریزی، تورم ناگهانی، کاهش حرکات جنین یا هر علامت غیرعادی دیگر، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود.
حفظ آرامش و مدیریت استرس: استرس بیش از حد می‌تواند بر سلامت مادر و جنین تاثیر منفی داشته باشد. تلاش کنید از روش‌های آرام‌بخشی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا فعالیت‌های سبک و لذت‌بخش استفاده کنید.
تغذیه مناسب و تحرک کافی: یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت‌های بدنی ملایم که توسط پزشک تایید شده باشد، می‌تواند به رشد بهتر جنین و سلامت مادر کمک کند.
آگاهی از مراحل بارداری و اهمیت هر ارزیابی: دانستن اینکه هر مرحله بارداری چه ویژگی‌هایی دارد و چرا باید بررسی‌های خاصی انجام شود، به مادر کمک می‌کند همکاری بهتری با تیم درمانی داشته باشد و با اطمینان بیشتری از روند مراقبت عبور کند.

بررسی‌های تصویری در دوران بارداری نقش بسیار مهم و حیاتی در حفظ سلامت مادر و جنین دارند. انجام به‌موقع و هدفمند این معاینات کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی به‌سرعت شناسایی و مدیریت شوند و روند بارداری با اطمینان و آرامش بیشتری طی شود. همیشه به توصیه‌های پزشک خود اعتماد کنید و از انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های غیرضروری که ممکن است استرس یا نگرانی بی‌مورد ایجاد کنند، پرهیز نمایید تا سلامت جسم و روان خود و فرزندتان حفظ شود.
دکتر آلاله رجب‌زاده متخصص رادیولوژی و سونوگرافی در رودسر، با سال‌ها تجربه و بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، خدمات دقیق و حرفه‌ای را در زمینه مراقبت‌های دوران بارداری ارائه می‌دهند. هدف ما فراهم کردن آرامش خاطر برای مادران و اطمینان از سلامت جنین است. برای رزرو نوبت لطفاً روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید و یا با شماره 01342638279 تماس بگیرید.

منابع
qld.gov
obgynplano